SRM voor de single pilot

Lelystad, 1 december 2017 – Vliegschool BluBird Flight Training op Lelystad Airport en het trainings- en onderzoeksinstituut Human Factors Adviesgroep, hebben speciaal voor privé en commerciële piloten een training ontwikkeld voor Single-pilot’s: de Single-Pilot Resource Management (SRM) course.

Mario Schoonderwoerd (initiatiefnemer):
De Onderzoeksraad voor de Veiligheid concludeerde in haar rapport ‘Ongevallen in de kleine luchtvaart’ dat de meeste ongevallen en ernstige incidenten te wijten zijn aan het gebrek aan vliegvaardigheid en risicoperceptie van de piloot. Tijdens de opleiding tot piloot komen tal van relevante en minder relevante onderwerpen aan bod. Verhoudingsgewijs komen risico’s van het alleen vliegen en hoe je hier als piloot mee om moet gaan, er zeer bekaaid vanaf. Ook op de bijeenkomst van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL) van 2016 werd aandacht gevraagd voor SRM. De hoogste tijd dus om hier echt iets mee te doen.

Single-pilot Resource Management
SRM is afgeleid van Crew Resource Management (CRM) en aangevuld met onderwerpen die specifiek aan de orde komen wanneer er “single pilot” – alleen dus – wordt gevlogen.

Bert Timmermans (trainer en PPL- vlieger):
Net als in de grote luchtvaart is vliegveiligheid in de kleine luchtvaart voor een zeer groot deel afhankelijk van human factors. Van de grote luchtvaart weten we dat de oorzaak van de meeste incidenten toe te schrijven is aan de combinatie professionaliteit, teamwork, situational awareness en human limitations. De invoering van CRM in deze sector, gericht op human factors, heeft geleid tot aanzienlijke veiligheidswinst. De kleine luchtvaart blijft op dit punt achter.

Tijdens CRM-trainingen wordt aandacht besteed aan de veiligheidscultuur (Just Culture) samenwerking, leiding, besluitvorming (inclusief situational awareness), communicatie en menselijke beperkingen (human limitations).

Analyse van oorzaken van ongevallen in de kleine luchtvaart wijst eveneens op de mens als meest kwetsbare factor. Maar nu spreken we niet meer over het functioneren van een complete bemanning. Besturing van een vliegtuig door één piloot blijkt risicovoller dan door een multi-pilot crew. Beslissingen worden genomen door één persoon. Die kan geen vragen stellen aan een collega. Fouten en (een combinatie van) factoren als desoriëntatie, vermoeidheid en uitputting worden niet door een ander opgemerkt. Daarnaast speelt ook de invloed van zogenaamde gevaarlijke gedrags- attitudes. Het betreft anti-autoriteitsgevoel, impulsiviteit, gevoel van onaantastbaarheid, machogedrag of de neiging tot terugtrekking/berusting. Iedereen lijdt weleens in een bepaalde mate, op een bepaald moment en in een gegeven situatie aan één van deze gevaarlijke attitudes. In een “single pilot” situatie is dit extra gevaarlijk omdat interventies en correcties van collega’s ontbreken.

De opbouw van situational awareness kan in een single-pilot situatie extra moeilijkheden opleveren. Door alle indrukken die op de vlieger afkomen en de vele handelingen die gelijktijdig moeten worden gedaan ontstaat de menselijke neiging tot meer willen doen (‘overcommitting’) dan de beschikbare energie en capaciteit van het menselijk brein toestaat. Tevens ontbreekt ook hier de input van crewleden. Daardoor kan de single-pilot gemakkelijk vervallen tot beperkte waarneming en focussen op slechts één optie leidend tot blikvernauwing en/of tunnelvisie.

Nu zijn alle gebrevetteerde vliegers opgeleid in het vak human performance and limitations. Daarbij gaat de diepgang echter niet verder dan tot het niveau weten van c.q. weten waarom. Levensreddende cyclische besluitvorming, gebruikelijk in de grote luchtvaart, wordt niet onderwezen en getraind. (Herhaalde) CRM- trainingen zoals verplicht in de grote luchtvaart bestaan niet in de kleine luchtvaart.

Arie Nijman (CEO vliegschool BluBird):
Wat ontbreekt is een training gericht op human factors in de kleine luchtvaart. Een programma waarin de privévlieger op een veilige en gecontroleerde manier in diverse veeleisende, leerzame situaties wordt gebracht. Waarbij hij/zij zich ervan bewust wordt dat ook vliegers ‘maar’ mensen zijn.

SRM training
De training beoogt bevordering van de (vlieg-) veiligheid van de single pilot (en passagiers) door verhoging van kennis en vaardigheden op het gebied van besluitvorming, communicatie en informatieverwerking en de bewustwording van het effect van Human Factors.

De basis wordt gevormd door theoretische verdieping in de vorm van een e-learning programma dat gericht is op human performance and limitations en Just Culture. In deze training komen onderwerpen aan bod zoals de 5 P’s, informatieverwerking bij de mens, valkuilen en vooringenomenheden in gedrag en gevaarlijke attitudes, besluitvorming, situational awareness etc. Daarnaast biedt de training de mogelijkheid om kennis te nemen van ongevallen, het onderzoek naar deze ongevallen en de oorzaken die hebben gespeeld bij het ontstaan ervan. De inhoud van dit programma sluit naadloos aan op het simulatie gedeelte.

Twee simulaties: alle deelnemers vliegen eenmaal in de full motion vliegsimulator, 30 minuten. Parallel daaraan fungeert een deelnemer in een gesimuleerde Air Traffic Control (ATC) rol. De vliegsimulator en ATC staan in draadloze verbinding met elkaar. Zowel de verrichtingen in vliegsimulator als in de ATC worden na elke simulatie door een instructeur gedebrieft. In het scenario is een single-pilot airborne met 1 passagier (tevens vlieginstructeur). Onderweg ontstaan één of meerdere storingen en/of worden de weers- omstandigheden minder gunstig. De piloot moet zich hieruit weten te redden op basis van diens situational awareness en besluitvorming, het aangeleerde, de beschreven procedures en contact met ATC.

Tot slot
Aan het slot van de dag is de kennis van de deelnemers op het gebied van human factors en SRM opgefrist en verdiept. Het belang van vluchtvoorbereiding, self assessment, adequate SRM en de Just Culture voor de eigen en anders vliegveiligheid wordt onderkend en in de praktijk gebracht tijdens de eigen vliegactiviteiten. De singel-pilot heeft zichzelf leren kennen in een gecontroleerde en veilige situatie waarin hij/zij in moeilijkheden wordt gebracht en is zich bewust van eigen beperkingen en gaat daar functioneel mee om tijdens de beslissing om te gaan vliegen en tijdens de vlucht. Per training kunnen zes deelnemers worden getraind.

Links:
– Human Factors Adviesgroep www.hufa.nl
– BluBird Flight Training www.blubird.nl